مهدی طاهری مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در راولپندی درباره رویکردی که دیپلماسی فرهنگی باید در مسیر تحقق شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» در پیش بگیرد، گفت: دیپلماسی فرهنگی باید با ترویج تصویر مثبت و جذاب از ایران به عنوان مقصدی امن و سودآور برای سرمایه‌گذاری، زمینه جذب سرمایه‌های خارجی و حتی مشارکت ایرانیان خارج از کشور را فراهم کند. این کار از راه‌های مختلفی می‌تواند انجام گیرد.

راهکارهایی برای رونق تولید

او با اشاره به برخی راهکارهایی که می‌توان به این منظور به کار بست، افزود: از مهمترین این اقدامات می توان به موارد پیش‌رو اشاره کرد؛ از جمله معرفی فرصت‌های اقتصادی و صنعتی ایران در رویدادهای فرهنگی بین‌المللی، استفاده از شبکه‌های دیاسپورای ایرانی برای جذب سرمایه و انتقال فناوری، تبادل هیأت‌های اقتصادی فرهنگی برای ایجاد اعتماد متقابل، تولید محتوای هدفمند درباره مزیت‌های تولید در ایران (ثبات اقتصادی، نیروی کار ماهر، زیرساخت‌های در حال توسعه) 

طاهری «معرفی فرصت‌های اقتصادی در رویدادهای فرهنگی» را یکی دیگر از راهکارهای موثر در این رابطه خواند و در توضیح بیشتر آن گفت: به طور مثال در جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۲، غرفه ای با مشارکت سازمان سرمایه گذاری ایران ایجاد شد که به معرفی مناطق آزاد اقتصادی (مانند کیش و چابهار) و مزیت‌های مالیاتی آنها برای سرمایه گذاران خارجی پرداخت. یا پس از هفته فرهنگی ایران در آلمان (۲۰۲۳)، ۱۰ شرکت آلمانی اعلام آمادگی کردند در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران سرمایه گذاری کنند.

« استفاده از شبکه دیاسپورا» از دیگر راهکارهای موثر برای کمک به تحقق شعار سال است، او افزود: دیاسپورای ایرانیان خارج از کشور این  قابلیت را دارد تا بسیاری از ظرفیت‌های منحصر بفرد ایران را در حوزه های سرمایه گذاری، گردشگری سلامت، ورزشی، تفریحات، خرید، صنایع دستی و رویدادهای علمی و فناوری را با حضور اثرگذار خود، مورد حمایت قرار دهد. ایران در بسیاری از این حوزه ها دارای مزیت بالایی است.

مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در راولپندی گفت: به طور مثال در همسایه شرقی ما پاکستان، طی سال‌های گذشته شاید مهم ترین پیشرفت اقتصادی این کشور ناشی از رشد چشمگیر وجوه ارسالی از غرب آسیا بوده است که توسط دیاسپورای این کشور صورت پذیرفت. طبق آخرین آمار پاکستان بیش از 6 میلیون مهاجر در خارج از مرزهایش دارد که عمدتا در عربستان سعودی، هند، امارات متحده عربی، بریتانیا  و ایالات متحده ساکن هستند و نقش حیاتی در توسعه اقتصادی پاکستان دارند؛ چرا که به عنوان یک دارایی مهم برای پاکستان از جهت سرمایه گذاری، صادرات و مبادلات رسمی حواله، برای خروج این کشور از مشکلات اقتصادی کنونی عمل می کنند.

ضرورت معرفی بین‌المللی دستاوردهای ملی

طاهری درباره راهکارهای موثر دیگری که به این منظور می‌توان به کار گرفت افزود:«  تولید محتوای هدفمند» نیز اقدامی راه‌گشا به شمار می‌آید. به طور مثال مستند "تولید ایران"، به زبان های انگلیسی، چینی و عربی دوبله و در شبکه های CGTN چین و هیسپان تیوی پخش شد. این مستند به طور ویژه روی موفقیت‌های ایران در تولید داروهای زیست فناوری تمرکز داشت و باعث شناخت بهتر مخاطبان بین‌المللی با دستاوردهای علمی جمهوری اسلامی شد.

این متولی فرهنگی درباره آن که فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور را چطور می‌توان به سوی رونق سرمایه‌گذاری هدایت کرد گفت: «تبدیل رویدادهای فرهنگی به پلتفرم اقتصادی» هم مورد مهمی دراین رابطه است که نباید از اثرگذاری‌اش غفلت کرد. استفاده از جشنواره‌های فیلم، نمایشگاه‌های هنری و هفته‌های فرهنگی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنایع خلاق و سایر بخش‌ها.

او ادامه داد: به طور نمونه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۴۰۳، یک پاویون ویژه سرمایه گذاری در صنعت چاپ و نشر ایجاد شد که در آن، امکان ثبت نام برای تأسیس چاپخانه‌های مشترک با سرمایه خارجی فراهم شد و طی آن قرارداد همکاری با ناشران لبنانی و عراقی برای تأسیس چاپخانه در ایران امضا شد.

طاهری افزود: «شبکه‌سازی با نخبگان و سرمایه‌گذاران خارجی» از دیگر راهکارها دراین رابطه است. ایجاد پیوند بین فعالان فرهنگی و اقتصادی در دیاسپورا که به شکل تاسیس اتاق‌های فارسی زبانانِ کارآفرین همانند "انجمن تاجران فارسی زبان دوبی" می‌تواند ایجاد شود.  تأکید بر اقتصاد فرهنگ در قالب نمایش موفقیت‌های ایران در صنایع فرهنگی (فیلم، انیمیشن، بازی‌های دیجیتال، گردشگری) به عنوان حوزه‌های سودآور برای سرمایه‌گذاری.

طاهری ادامه داد: ما در حوزه محتوای حرفه‌ای و هدفمند برای مخاطبان خارجی درباره مزیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران دچار کمبود هستیم. استفاده از ظرفیت رسانه‌های بین‌المللی برای روایت پیشرفت‌های ایران در حوزه‌های تولیدی که در این زمینه استفاده از اینفلوئنسرها برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی ایران نیز به دلیل مخاطب بالایی که دارند، موثر است.

او درباره چالش‌های اصلی فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی در رونق سرمایه‌گذاری داخلی  گفت: یکی از چالش هایی که جمهوری اسلامی با آن مواجه است، تصویرسازی منفی رسانه‌های غربی از فضای اقتصادی و سیاسی ایران، که اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد. شبکه های غربی مانند BBC در گزارش سال ۲۰۲۳ ایران را "پرریسک" معرفی کردند و برای سرمایه گذاری نامناسب جلوه دادند. برای خنثی کردن این اقدامات رسانه ای، تولید برنامه هایی همچون تولید مستند "ایرانِ دیجیتال" با تمرکز بر استارتاپ‌های موفق مثل اسنپ و دیجی کالا است.

ضرورت توجه به مدل های نوآورانه دیپلماسی فرهنگی

طاهری با اشاره به یکی دیگر از چالش‌هایی که دراین مسیر وجود دارد افزود: چالش بعدی فقدان ارتباط سیستماتیک میان نهادهای فرهنگی و اقتصادی با یکدیگر است. در هفته های فرهنگی ایران عموما هیچ نماینده‌ای از وزارت صمت حضور ندارد. ایجاد واحد رابط مشترک بین وزارت فرهنگ و سازمان فرهنگ و ارتباطات با وزارتین اقتصاد و صمت و سازمان سرمایه گذاری و سازمان‌های مشابه پیشنهاد می شود. محدودیتهای مالی و تحریم ها نیز از چالش های جدی این حوزه قلمداد می شود. بسیاری از سرمایه گذاران خارجی در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند سرمایه خود را انتقال دهند. برای حل این مسئله، استفاده از مکانیزم‌های جایگزین مانند تهاتر کالا (مثلاً صادرات فرش در مقابل واردات اقلام مورد نیاز کشور) بایستی در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.

این متولی فرهنگی تاکید دارد که فراتر از صادرات محصولات فرهنگی، باید به سراغ مدل های نو آورانه دیپلماسی فرهنگی رفت؛ او افزود:  هرچند صادرات محصولات فرهنگی (فیلم، موسیقی، صنایع دستی) به تحقق شعار سال کمک می‌کند، ولی دیپلماسی فرهنگی می‌تواند در موارد پیش‌رو نیز مؤثر باشد؛ از جمله «جذب گردشگر سرمایه‌گذار» در مرحله نخست، ایران به عنوان مقصدی برای سفرهای کاری و سرمایه‌گذاری با ایجاد کانال‌های غیررسمی گفت‌وگوی اقتصادی از طریق تبادلات دانشگاهی و علمی معرفی شود. برای این منظور بازدید از شهرک‌های صنعتی و پارک‌های علم و فناوری مهم است.

طاهری ادامه داد: مذاکره رودررو با مدیران صنایع (مثل گروه مپنا) و نیز ارائه تسهیلات ویژه (معافیت ۵ ساله مالیاتی برای سرمایه گذاران خارجی)  و فعال‌سازی ایرانیان خارج از کشور برای سرمایه‌گذاری در تولید داخلی  بویژه در زادگاه خود می‌تواند تاثیرگذار باشد. معرفی دستاوردهای فن آورانه ایران (مثلاً در حوزه‌های پزشکی، نانو، فناوری اطلاعات) از طریق رویدادهای فرهنگی نیز از اقدامات مهم در راستای دیپلماسی علمی و فن آورانه ایران به حساب می آید. در مجموع می‌توان این گونه جمع بندی کرد که دیپلماسی فرهنگی باید هم راستا با دیپلماسی اقتصادی حرکت کند و از ابزارهای فرهنگی برای زمینه‌سازی اعتماد، بهبود تصویر ایران و جذب سرمایه‌گذاری استفاده کند. این کار نیازمند هماهنگی بین نهادهای فرهنگی، اقتصادی و دیپلماتیک است.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی